3 ƏSAS

[Ahlul-Quran]

3 Əsas
بسم الله الرحمن الرحيم
Ər-Rahmən və Ər-Rahim olan  Allahın adı ilə

اعْلمْ رَحِمَكَ اللهُ أَنَّهُ يَجِبُ عَلَيْنَا تَعَلُّمُ أَرْبَع مَسَائِلَ:
Bil ki, -Allah sənə rəhm etsin- dörd məsələni bilmək bizə vacibdir

الأُولَى: الْعِلْمُ: وَهُوَ مَعْرِفَةُ اللهِ، وَمَعْرِفَةُ نَبِيِّهِ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ، وَمَعْرِفَةُ دِينِ الإِسْلامِ بالأَدِلَّةِ.
Birincisi:Elm almaq..Və bu, Allahı , peyğəmbərini və
İslam dinini dəlillərlə bilməkdir

الثَّانِيَةُ: الْعَمَلُ بِهِ.
İkincisi: Buna (öyrəndiyimiz elmə) əməl etmək

الثَّالِثَةُ: الدَّعْوَةُ إِلَيْهِ.
Üçüncüsü: Dəvət etmək

الرَّابِعَةُ: الصَّبْرُ عَلَى الأَذَى فِيهِ
Dördüncüsü: Dəvətdə qarşılaşdığın əziyyətlərə səbr etmək

والدليل قوله تعالى
Buna dəlil Allahın bu sözüdür (ayətidir)ş

 -بسم الله الرحمن الرحيم-:
Ər-Rahmən və Ər-Rahim olan  Allahın adı ilə

  وَالْعَصْرِ (1)
And olsun Əsrə

 إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ (2)
Həqiqətən, insan ziyan içərisindədir.   

إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ
وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ  [العصر:1-3].
Ancaq iman gətirib yaxşı işlər görənlər
bir-birinə haqqı və səbri tövsiyə edənlər bundan istisnadır.

قَالَ الشَّافِعيُّ ـ رَحِمَهُ اللهُ تَعَالَى - : لَوْ مَا أَنْزَلَ اللهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِهِ إِلا هَذِهِ السُّورَةَ لَكَفَتْهُمْ.
İmam Şafii (Allah rəhmət etsin) demişdir: Əgər Allah yaratdıqlarına bundan (bu surədən) başqa dəlil nazil etməsəydi belə, onlara kifayət edərdi.

وَقَالَ البُخَارِيُّ ـ رَحِمَهُ اللهُ تَعَالَى ـ : بَابٌ:
 العِلْمُ قَبْلَ القَوْلِ وَالْعَمَلِ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى:
 ( فَاعْلَمْ أَنَّهُ لاَ اله إِلاَّ اللَّهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ )[محمد:19،
 فَبَدَأَ بِالْعِلْمِ (قَبْلَ القَوْلِ وَالعَمَلِ )
Buxari (Allah rəhmət etsin) demişdir:
“Elm sözdən və əməldən əvvəldir” fəsli: Dəlil Allahın bu ayəsidir:
Bil ki, Allahdan başqa heç bir ilah yoxdur, günahlarının bağışlanmasını dilə!(Muhamməd;19)
Allah (ayəsini ) söz və əməldən əvvəl elm almağı (öyrənməyi ) əmr etməklə başlayıb.

اعْلَمْ رَحِمَكَ اللهُ أَنَّه يَجِبُ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَمُسْلِمَةٍ، تَعَلُّمُ هَذِهِ المَسَائِل الثَّلاثِ ، والْعَمَلُ بِهِنَّ:
الأُولَى:أَنَّ اللهَ خَلَقَنَا، وَرَزَقَنَا، وَلَمْ يَتْرُكْنَا هَمَلًا، بَلْ أَرْسَلَ إِلَيْنَا رَسُولًا، فَمَنْ أَطَاعَهُ دَخَلَ الجَنَّةَ، وَمَنْ عَصَاهُ دَخَلَ النَّارَ، وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّا أَرْسَلْنَا إِلَيْكُمْ رَسُولًا شَاهِدًا عَلَيْكُمْ كَمَا أَرْسَلْنَا إِلَى فِرْعَوْنَ رَسُولًا * فَعَصَى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْنَاهُ أَخْذًا وَبِيلًا )[المزمل: 15، 16].
Bil ki, -Allah sənə rəhm etsin- hər bir müsəlman kişiyə və müsəlman qadına bu 3 məsələni bilib, əməl etmək vacibdir:
Birincisi : Allah bizi yaradıb, bizə ruzi verib və bizi özbaşımıza buraxmayıb.Əksinə, bizə Rəsul göndərib, kim ona itaət edərsə,
Cənnətə girər, kim ona asi olarsa, Oda girər. Buna dəlil Allahın (subhanəhu və Təalə) sözüdür:Biz Firona peyğəmbər göndərdiyimiz kimi sizə də
haqqınızda şahidlik edəcək bir peyğəmbər göndərdik.Ancaq Firon peyğəmbərə qarşı çıxdı. Buna görə də onu şiddətli əzabla yaxaladıq.(Muzzəmmil: 15,16)

الثَّانِيَةُ: أَنَّ الله لا يَرْضَى أَنْ يُشْرَكَ مَعَهُ أَحَدٌ فِي عِبَادَتِهِ، لا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، وَلا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلاَ تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا )[الجن: 18].
İkincisi: Allah heç kimin; nə yaxın bir mələyin, nə də göndərilmiş bir elçinin ibadətdə Ona ortaq olmasından razı olmaz. Buna dəlil Allahın ayəsdir:Şübhəsiz ki, məscidlər Allahındır. Allahdan başqa heç kəsə dua etməyin!   (Əl-Cin: 18)

الثَّالِثَةُ: أَنَّ مَنْ أَطَاعَ الرَّسُولَ، وَوَحَّدَ اللهَ لا يَجُوزُ لَهُ مُوَالاةُ مَنْ حَادَّ اللهَ وَرَسُولَهُ، وَلَوْ كَانَ أَقْرَبَ قَرِيبٍ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( لاَ تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الإِيمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُوْلَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلاَ إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ )[المجادلة: 22]
Üçüncüsü: Rəsula itaət edən və Allahı ibadətdə təkləşdirən insana, ən yaxnı olsa belə, Allaha və Rəsuluna qarşı çıxan biri ilə dostluq etmək icazəli deyildir.Dəlil Allahın bu ayəsidir:
Allaha və axirət gününə inananların - ataları, oğulları, qardaşları, yaxud yaxın qohumları olsa belə - Allaha və Peyğəmbərinə düşmən olanlarla dostluq etdiklərini görə bilməzsən. Allah onların qəlblərinə iman yazmış və Öz dərgahındakı bir ruh (nur, yaxud Quran) ilə onları dəstəkləmişdir. Allah onları (ağacları) altından çaylar axan və içində əbədi qalacaqları cənnətlərə daxil edəcəkdir. Allah onlardan razı olmuş, onlar da Allahdan razı qalmışlar. Onlar Allahın tərəfdarlarıdır. Bilin ki, əsil nicat tapanlar Allahın tərəfdarlarıdır.(Mücadilə;22)
اِعْلَمْ أَرْشَدَكَ اللهُ لِطَاعَتِهِ، أَنَّ الْحَنِيفِيَّةَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ: أَنْ تَعْبُدَ اللهَ وَحْدَهُ، مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ. وَبِذَلِكَ أَمَرَ اللهُ جَمِيعَ النَّاسِ، وَخَلَقَهُمْ لَهَا؛ كَمَا قَالَ تَعَالَى: ( وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ )[ الذاريات: 56]. وَمَعْنَى يَعْبُدُونِ : يُوَحِّدُونِ، وَأَعْظَمُ مَا أَمَرَ اللهُ بِهِ التَّوْحيِدُ، وَهُوَ: إِفْرَادُ اللهِ بِالْعِبَادَةِ. وَأَعْظَمُ مَا نَهَى عَنْه الشِّركُ، وَهُوَ: دَعْوَةُ غَيْرِهِ مَعَهُ، وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى (وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا)[النساء: 35].

Bil ki, -Allah səni Ona ibadət etməyə yönəltsin-“Hənifilik-İbrahimin dini”,  dini ancaq Allaha aid edərək , tək Ona ibadət etməkdir. Allah bütün insanlara bunu əmr etmiş və onları bu məqsədlə yaratmışdır. Necə ki, ayədə  deyilir: "Mən cinləri və insanları yalnız Özümə ibadət etsinlər deyə yaratdım"(Əz-Zəriyət; 56) "İbadət etsinlər" -yəni, "ibadətdə təkləşdirsinlər". Allahın ən əzəmətl əmri Tövhiddir. Bu (Tövhid) , Allahı ibadətdə təkləşdirməkdir. Ən böyük qadağası şirkdir.  Bu isə (şirk), Allahla yanaşı başqasına dua etməkdir. Dəlil isə Allahın ayəsidir: "Allaha ibadət edin və Ona heç bir şeyi ortaq qoşmayın" (Ən-Nisə; 36)

فَإِذَا قِيلَ لَكَ: مَا الأُصُولُ الثَّلاثَةُ التِي يَجِبُ عَلَى الإِنْسَانِ مَعْرِفَتُهَا؟
فَقُلْ: مَعْرِفَةُ الْعَبْدِ رَبَّهُ، وَدِينَهُ، وَنَبِيَّهُ مُحَمَّدًا صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ.

Əgər səndən soruşulsa ki, insalara bilmələr fərz olan üç əsas nədir, de: Qulun Rəbbini, dinini və nəbisi Muhammədi (Allahın salamı və xeyir-duası onun üzərinə olun) tanımasıdır.


الأَصْلُ الأَوَّلُ
فَإِذَا قِيلَ لَكَ: مَنْ رَبُّكَ؟
فَقُلْ: رَبِّيَ اللهُ الَّذِي رَبَّانِي، وَرَبَّى جَمِيعَ الْعَالَمِينَ بِنِعَمِهِ، وَهُوَ مَعْبُودِي لَيْسَ لِي مَعْبُودٌ سِوَاهُ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ )[الفاتحة: 2]. وَكُلُّ مَنْ سِوَى اللهِ عَالَمٌ، وَأَنَا وَاحِدٌ مِنْ ذَلِكَ الْعَالَمِ.
 Birinci əsas
Sənə deyilsə ki, Rəbbin kimdir?
De: Rəbbim öz nemətləri ilə mənim və bütün aləmlərin  qayğısına qalan Allahdır. O mənim Məbudumdur (ibadət etdiyimdir), Ondan başqa heç bir məbudum yoxdur. Dəlil Uca Allahın kəlamıdır: "Həmd almlərin Rəbbi olan Allaha məxsusdur" (Əl-Fatihə; 2) Allahdan başqa hər kəs aləmdən (yaradılmışlardan) sayılır, mən də bu aləmin (yaradılmışların) bir parçasıyam.

فَإِذَا قِيلَ لَكَ: بِمَ عَرَفْتَ رَبَّكَ؟
فَقُلْ: بِآيَاتِهِ وَمَخْلُوقَاتِهِ، وَمِنْ آيَاتِهِ: اللَّيْلُ، وَالنَّهَارُ، وَالشَّمْسُ، وَالْقَمَرُ، وَمِنْ مَخْلُوقَاتِهِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرَضُونَ السَّبْعُ وَمَنْ فِيهِنَّ، وَمَا بَيْنَهُمَا؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لاَ تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلاَ لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ) [فصلت: 37]. وَقَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَالأَمْرُ تَبَارَكَ اللّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ )[الأعراف: 54].

Əgər sənə deyilsə ki, Rəbbini nə ilə tanımısan?
De: Ayələri və yaratdıqları ilə.
Gecə, gündüz, ay və günəş Onun ayələrindəndir. Yeddi təbəqəli göy,  7 təbəqəli yer və onların içərisindəkilər, həmçinin yerlə göy arasında olanlar Allahın yaratdıqlarına aiddir. Dəlil Allahın kəlamıdır:"Gecə və gündüz, günəş və ay Onun dəlillərindəndir. Əgər siz Ona ibadət edirsinizsə, onda günəşə və aya səcdə etməyin,
onları yaradan Allaha səcdə edin."(Fussilət;37)Başqa ayədə Allah buyurur: "Doğrudan da, Rəbbiniz göyləri və yeri altı gündə yaradan, sonra da Ərşə ucalan Allahdır.O, gündüzü sürətlə təqib edən gecə ilə örtüb bürüyür. Günəşi, ayı və ulduzları Öz əmrinə tabe edən də Odur. Əslində, yaratmaq da, əmr etmək də Ona məxsusdur. Aləmlərin Rəbbi Allah nə qədər xeyirxahdır."(Əl-Əraf; 54)
. وَالرَّبُ هُوَ الْمَعْبُودُ، وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُواْ رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ * الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَآء بِنَآءً وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّكُمْ فَلاَ تَجْعَلُواْ لِلّهِ أَندَادًا وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ)[البقرة: 21، 22].
قَالَ ابْنُ كَثِيرٍ ـ رَحِمَهُ اللهُ تَعَالَى : الخَالِقُ لِهَذِهِ الأَشْيَاءَ هُوَ الْمُسْتَحِقُّ لِلْعِبَادَةِ.
Rəbb- ibadət edilməli olandır. Buna dəlil Allahın ayəsidir: "Ey insanlar! Sizi və sizdən öncəkiləri yaratmış Rəbbinizə ibadət edin ki, bəlkə (Allahdan) qorxasınız.O, sizin üçün yer üzünü döşəmə, göyü isə tavan etdi. Göydən su endirib onunla sizin üçün (növbənöv) məhsullardan ruzi yetişdirdi. Siz də (bunu) bildiyiniz halda (heç kəsi) Allaha tay tutmayın. (Əl-Bəqara ; 21,22)
İbn Kəsir (Allah rəhmət etsin) demişdir: " Ancaq bütün bunların yaradıcısı ibadət edilməyə layiqdir"
وَأَنْوَاعُ الْعِبَادَةِ الَّتِي أَمَرَ اللهُ بِهَا مِثْلُ: الإِسْلامِ، وَالإِيمَانِ، وَالإِحْسَانِ، وَمِنْهُ: الدُّعَاءُ، وَالْخَوْفُ، وَالرَّجَاءُ، وَالتَّوَكُّلُ، وَالرَّغْبَةُ، وَالرَّهْبَةُ، وَالْخُشُوعُ، وَالْخَشْيَةُ، وَالإِنَابَةُ، وَالاسْتِعَانَةُ، وَالاسْتِعَاذَةُ، وَالاسْتِغَاثَةُ، وَالذَّبْحُ، وَالنَّذْرُ، وَغَيْرُ ذَلَكَ مِنْ أَنْوَاعِ الْعِبَادَةِ الَّتِي أَمَرَ اللهُ بِهَا. كُلُّهَا للهِ تَعَالَى.
Allahın əmr etdiyi ibadətin növləri: İslam, İman, Ehsan , həmçinin bunlara aid olan : Dua,  (xouf) qorxu, (racə) ümid, təvəkkül, (rağbə) savab umaraq yönəlmək, (rahbə) əzabından qorxara çəkinmək, (xuşu)mütilik, (xaşyə) kor-koranə yox, elmli şəkildə qorxmaq, (inəbə) üz tutmaq,qayıtmaq, (istianə) yardım istəmək, (istiazə) sığınmaq, (istiğasə) mədət ummaq, qurban kəsmək, nəzir demək və bu kimi Allahın əmr etdiyi digər ibadətlərin hamısı yalnız Allaha xasdır.
وَالدَّلِيلُ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلاَ تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا )[الجن: 18]. فَمَنْ صَرَفَ مِنْهَا شَيْئًا لِغَيْرِ اللهِ؛ فَهُوَ مُشْرِكٌ كَافِرٌ؛ وَالدَّلِيلُ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَمَن يَدْعُ مَعَ اللَّهِ إلهًا آخَرَ لاَ بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لاَ يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ )[المؤمنون:
117].
Dəlil isə Allahın ayəsidir: "Şübhəsiz ki, məscidlər Allahındır. Allahdan başqa heç kəsə dua etməyin!" (Əl-Cin;18) Kim bu ibadətləri Allahdan başqasına sərf edərsə, müşrik, kafir olmuş olur. Dəlil Allahın (subhanəhu və təalə) ayəsidir: " Kim Allahla yanaşı, haqqında özünün heç bir dəlili olmadığı başqa bir tanrıya ibadət edərsə, onun cəzasını Rəbbi Özü verəcəkdir. Şübhəsiz ki, kafirlər nicat tapmazlar!" (Muminun ;117)
وَفِي الْحَدِيثِ: ( الدُّعَاءُ مخ الْعِبَادَةِ ). وَالدَّلِيلُ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ )[غافر: 60].
Hədisdə deyilir: "Dua ibadətin beynidir." Dəlil Allahın (subhanəhu və təalə) ayəsidir: "Rəbbiniz dedi: “Mənə dua edin, Mən də sizə cavab verim. Həqiqətən, Mənə ibadət etməyə təkəbbür göstərənlər Cəhənnəmə zəlil olaraq girəcəklər”."(Ğafir;60)
وَدَلِيلُ الْخَوْفِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ )[آل عمران: 175].
Qorxuya dəlil Allahın bu ayəsidir:“Elə isə, əgər iman gətirmiş kimsələrsinizsə, onlardan qorxmayın, Məndən qorxun!” (Əli-İmran;175)
وَدَلِيلُ الرَّجَاءِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: (فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحًا وَلاَ يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا )[الكهف: 110].
Ümid bəsləməyə dəlil Allahın bu ayəsidir: "Kim Rəbbi ilə qarşılaşacağına ümid bəsləyirsə, yaxşı işlər görsün və icra etdiyi ibadətlərində Rəbbinə heç kəsi şərik qoşmasın!"  (Əl-Kəhf; 110)
وَدَلِيلُ التَّوَكُلِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَعَلَى اللّهِ فَتَوَكَّلُواْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ )[المائدة: 23]. وقوله: (وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ)[الطلاق: 3].
Təvəkkülə dəlil Allahın bu ayəsidir: Əgər möminsinizsə, Allaha təvəkkül edin! (Əl-Maidə; 23) Kim Allaha təvəkkül etsə, (Allah) ona kifayət edər. (Ət-Taləq;3)
وَدَلِيلُ الرَّغْبَةِ، وَالرَّهْبَةِ، وَالْخُشُوعِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّهُمْ كَانُوا يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِينَ )[الأنبياء: 90].
(Rağbə) Savab umaraq yönəlməyə, (rahbə) əzabından qorxaraq çəkinməyə, (xuşu) mütiliyə dəlil Allahın bu ayəsidir: “Həqiqətən, onlar yaxşı işlər görməyə tələsər, ümid və qorxu ilə Bizə yalvarardılar. Onlar Bizə müti (qullar) idilər.(Əl-Ənbiya;90)
وَدَلِيلُ الْخَشْيَةِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِي…) الآية [البقرة: 150].
(Xaşyə) Kor-koranə yox, elmli şəkildə qorxmağa dəlil Allahın ayəsidir: "Onlardan qorxmayın, məndən qorxun!..." (Əl-Bəqara; 150)
وَدَلِيلُ الإِنَابَةِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: (وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ…) الآية [الزمر: 54].
( İnəbə) Üz tutmağa,dəlil Allahu Təalənin bu ayəsidir:“Rəbbinizə üz tutun və Ona itaət edin.”(Əz-Zumər; 54)
وَدَلِيلُ الاسْتِعَانَةِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ) [الفاتحة: 5]. وَفِي الْحَدِيثِ: (…وإِذَا اسْتَعَنْتَ فَاسْتَعِنْ بِاللهِ).
(İstianə) Yardım istəməyə dəlil Allahın bu ayəsidir: "...yalnız Səndən kömək diləyirik." (Əl-Fatihə ;5) Hədisdə isə deyilir: " Bir şey istədikdə Allahdan istə!"
وَدَلِيلُ الاسْتِعَاذَةِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ) [الفلق: 1]. و( َقُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ) [الناس: 1].
(İstiazə) sığınmağa dəlil Allahın bu ayələridir: "De: “Sığınıram sübhün Rəbbinə!" (Əl-Fələq;1) , "De: “Sığınıram insanların Rəbbinə" (Ən-Nəs;1)
وَدَلِيلُ الاسْتِغَاثَةِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ…) الآية[الأنفال: 9].
(İstiğasə) Mədət ummağa dəlil  Allahın bu ayəsidir: "O vaxt siz Rəbbinizdən kömək diləyirdiniz. O da duanızı qəbul etmişdi." (Əl-Ənfal;9)
وَدَلِيلُ الذَّبْحِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِّلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ * قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ * لاَ شَرِيكَ لَه وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ ُ) [الأنعام: 161ـ163]. وَمِنَ السُنَّةِ: (لعَنَ اللهُ مَنْ ذَبَحَ لِغَيْرِ اللهِ).
ودليل النذر قوله تعالى: ( يُوْفُوْنَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا ) [الإنسان: 7]
Qurban kəsməyə dəlil  Allahın bu ayələridir: "De: “Həqiqətən, Rəbbim məni doğru yola, İbrahimin hənif (Allahın təkliyini qəbul edən) dininə yönəltdi! O, müşriklərdən deyildi”. De: “Şübhəsiz ki, mənim namazım da, qurbanım da, həyatım da, ölümüm də aləmlərin Rəbbi Allaha məxsusdur! Onun heç bir şəriki yoxdur. Mənə belə buyurulmuşdur və mən müsəlmanların birincisiyəm”. ”(Əl-Ənam;161-163) Sünnədən dəlil: “Allahdan qeyrisinə qurban kəsənə Allah lənət etmişdir.”
Nəzir deməyə dəlil Allahın bu ayəsidir:  "Onlar vəd etdikləri nəziri verər və vəhşəti (hər yeri) sarsıdacaq Gündən qorxarlar." (Əl-İnsan;7)

[Ahlul-Quran]

*الأَصْلُ الثَّانِي*
İkinci Əsas
مَعْرِفَةُ دِينِ الإِسْلامِ بِالأَدِلَّةِ
İslam dinini dəlillərlə bilmək.
وَهُوَ: الاسْتِسْلامُ للهِ بِالتَّوْحِيدِ، وَالانْقِيَادُ لَهُ بِالطَّاعَةِ، وَالْبَرَاءَةُ مِنَ الشِّرْكِ وَأَهْلِهِ، وَهُوَ ثَلاثُ مَرَاتِبَ: الإسْلامُ، وَالإِيمَانُ، وَالإِحْسَانُ. وَكُلُّ مَرْتَبَةٍ لَهَا أَرْكَانٌ.
İslam dini-Allaha Tövhidlə təslim olmaq, Ona itaətlə boyun əymək, şirkdən və şirk əhlindən uaq olmaq. İslam dininin 3 mərtəbəsi var:
1.İslam
2.İman
3.Ehsan
Hər mərtəbənin də özünə xas olan rükunları var.
المرتبة الأولى: الإسلام
Birinci mərtəbə-İslamdır.
فَأَرْكَانُ الإِسْلامِ خَمْسَةٌ: شَهَادَةُ أَن لا اله إِلا اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ، وَإِقَامُ الصَّلاةِ، وَإِيتَاءُ الزَّكَاةِ، وَصَوْمُ رَمَضَانَ، وَحَجُّ بَيْتِ اللهِ الْحَرَامِ.
İslamın 5 rüknu var:
1.Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir məbud olmadığına və Muhammədin Allahın rəsulu olduğuna şəhadət gətirmək
2.Namaz qılmaq
3.Zəkat vermək
4.Ramazan orucu tutmaq
5.Allahın evini həcc etmək
فَدَلِيلُ الشَّهَادَةِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لاَ اله إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِكَةُ وَأُوْلُوا الْعِلْمِ قَآئِمًا بِالْقِسْطِ لاَ اله إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ )[آل عمران، 18].
Şəhadətə dəlil Allahın bu ayəsidir: "Allah şahidlik etdi ki, Özündən başqa heç bir ilah yoxdur. Mələklər və elm sahibləri də ədalətlə (buna şahidlik etdilər). O qüdrətli və hikmət sahibindən başqa heç bir ilah yoxdur." (Əli-İmran;18)

وَمَعْنَاهَا: لا مَعْبُودَ بِحَقٍّ إلا اللهُ، و(لا إله) نَافِيًا جَمِيعَ مَا يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللهِ، (إِلا اللهُ) مُثْبِتًا الْعِبَادَةَ للهِ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ فِي عِبَادَتِهِ، كَمَا أَنَّهُ لَيْسَ لَهُ شَرِيكٌ فِي مُلْكِهِ
Mənası belədir: Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir məbud yoxdur. "Lə iləhə" -"heç bir məbud yoxdur" sözü ilə Allahdan başqa ibadət edilən bütün ilahlar inkar edilir. "İllə Allah" (Allahdan başqa) - sözü ilə ibadət tamamilə heç bir şəriki olmayan, tək Allaha aid edilir. Onun mülkündə heç kimin ortaqlığı olmadığı kimi, ona ibadətdə də heç kim ortaq deyil.
:وَتَفْسِيرُهَا: الَّذِي يُوَضِّحُهَا قَوْلُهُ تَعَالَى
Bu cümlənin təfsiri Allahın ayələrində izah olunur:
 وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لأَبِيهِ وَقَوْمِهِ إِنَّنِي بَرَآء مِّمَّا تَعْبُدُونَ * إِلاَّ الَّذِي فَطَرَنِي فَإِنَّهُ سَيَهْدِينِ * وَجَعَلَهَا كَلِمَةً بَاقِيَةً فِي عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ [الزخرف: 26 ـ 28]
Bir zaman İbrahim öz atasına və qövmünə demişdi: “Mən sizin ibadət etdiklərinizdən uzağam. Yalnız məni yaradandan başqa! Şübhəsiz ki, O məni doğru yola yönəldəcəkdir”. İbrahim bu sözü özündən sonrakı nəslinə miras qoydu ki, bəlkə onlar (haqq yola) qayıdalar. (Əz-Zuxruf; 26-28)
 وقَوْلُهُ تَعَالَى: ( قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلَمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللّهِ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُولُواْ اشْهَدُواْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ )
Başqa bir ayədə isə Allah deyir: De: “Ey kitab əhli, sizinlə bizim aramızda eyni olan (ortaq) bir sözə gəlin! (Beləki,) Allahdan başqasına ibadət etməyək, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayaq və Allahı qoyub bir-birimizi (özümüzə) Rəbb qəbul etməyək!” Əgər yenə də onlar üz döndərərlərsə, belə deyin: “Şahid olun ki, biz müsəlmanlarıq!”(Əli-İmran; 64)
وَدِليلُ شَهَادَةِ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( لَقَدْ جَآءكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ )[التوبة: 128].
"Muhamməd Allahın rəsuludur" şəhadətinə dəlil bu ayədir: "Həqiqətən, sizə öz içinizdən elə bir peyğəmbər gəlmişdir ki, sizin çətinliyə düşməyiniz ona ağır gələr. O, sizə qarşı qayğıkeşdir, möminlərə qarşı çox şəfqətli və mərhəmətlidir." (Ət-Tövbə:128)
وَمَعْنَى شَهَادَة أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ: طَاعَتُهُ فِيمَا أَمَرَ، وَتَصْدِيقُهُ فِيمَا أَخْبَرَ، واجْتِنَابُ مَا نَهَى عَنْهُ وَزَجَرَ وأَلا يُعْبَدَ اللهُ إِلا بِمَا شَرَعَ
"Muhamməd Allahın rəsuludur" şəhadətinin mənası belədir: Əmr etdiyinə tabe olmaq, xəbər verdiyini təsdiq etmək, qadağan etdiyindən və çəkindirdiyindən uzaq durmaq, Allaha ancaq onun buyurduğu kimi ibadət etmək.
وَدَلِيلُ الصَّلاةِ، وَالزَّكَاةِ، وَتَفْسِيرُ التَّوْحِيدِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَآءَ وَيُقِيمُوا الصَّلاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ )[البينة: 5].
Namaza, zəkata və tövhidin izahına aid dəlil:"Halbuki onlara, dini məhz Allaha məxsus edərək, həniflər kimi ibadət etmək, namaz qılmaq və zəkat vermək əmr olunmuşdu. Doğru din də elə budur!" (Əl-Bəyyinə; 97)
ودَلِيلُ الصِّيَامِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ )[البقرة: 183].
Oruca dəlil, Allahın bu ayəsidir: "Ey iman gətirənlər! Siz-dən əvvəlkilərə vacib edildiyi kimi, sizə də oruc tutmaq vacib edildi ki, bəlkə (pis əməllərdən) çəkinəsiniz." (Əl-Bəqara; 183)
ودَلِيلُ الْحَجِّ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ )[آل عمران: 97].
Həccə dəlil Allahın bu ayəsidir: "Evi (Kəbəni) ziyarət etmək insanların – yoluna gücü çatan hər kəsin – Allah qarşısında borcudur. Kim (bunu) inkar edərsə, (bilsin ki,) Allahın aləmlərə ehtiyacı yoxdur." (Əli-İmran; 97)

الْمَرْتَبَةُ الثَّانِيَةُ: الإِيمَانُ
İkinci mərtəbə : İman mərtəbəsidir.
وَهُوَ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ شُعْبَةً، فَأَعْلاهَا قَوْلُ لا اله إِلا اللهُ، وَأَدْنَاهَا إِمَاطَةُ الأَذَى عَنِ الطَّرِيقِ، وَالْحَيَاءُ شُعْبَةٌ مِنْ الإِيمَانِ.
Və onun yetmişdən çox  ( yetmiş neçəsə) hissəsi var. Ən üst hissəsi "Lə iləhə illəllah" kəliməsidir. Ən aşağı hissəsi isə yoldakı maneəni aradan qaldırmaqdır.  Həya da imandan bir hissədir.
وَأَرْكَانُهُ سِتَّةٌ: أَنْ تُؤْمِنَ بِاللهِ، وَمَلائِكَتِهِ، وَكُتُبِهِ، وَرُسُلِهِ، وَالْيَوْمِ الآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ، وَالدَّلِيلُ عَلَى هَذِهِ الأَرْكَانِ السِّتَةِ: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ )[البقرة: 177].
İmanın 6 rüknu (əsası) var: Allaha, mələklərinə, kitablarına, peyğəmbərlərinə, Axirət gününə, qədərə- xeyrinə və şərrinə iman etmək. Bu 6 rükna dəlil Allahın bu ayəsidir: "Yaxşı əməl üzünüzü məşriqə və məğribə tərəf çevirməyiniz deyildir. Lakin yaxşı əməl (sahibləri) Allaha, Axirət gününə, mələklərə, kitablara, peyğəmbərlərə iman gətirən şəxslərdir." (Əl-Bəqara; 177)
ودليل القدر: قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ )[القمر: 49]
Qədərə dəlil isə bu ayədir: "Biz, həqiqətən də, hər şeyi qədərincə yaratdıq." (Əl-Qəmər;49)
الْمَرْتَبَةُ الثَّالِثَةُ: الإِحْسَانُ
Üçüncü mərtəbə - Ehsan mərtəbəsidir.
رُكْنٌ وَاحِدٌ ، وهو : ( أَنْ تَعْبُدَ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِن لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ ). وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّالَّذِينَ هُم مُّحْسِنُونَ )[النحل: 128]. وقَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَتَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ * الَّذِي يَرَاكَ حِينَ تَقُومُ * وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ * إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ )[الشعراء: 217 ـ 220]. وقَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَمَا تَكُونُ فِي شَأْنٍ وَمَا تَتْلُو مِنْهُ مِن قُرْآنٍ وَلاَ تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلاَّ كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُودًا إِذْ تُفِيضُونَ فِيهِ ) [يونس: 61].
Bir rüknu var: "Allaha Onu görürmüş kimi ibadət etmək. Sən Onu görməsən belə, O səni görür."
Dəlil Allahın bu ayəsidir: "Həqiqətən də, Allah (Ondan) qorxanlar və yaxşı işlər görənlərlədir (muhsin olanlarladır). (Ən-Nəhl; 128).
Həmçinin bu ayəsi: "Qüdrətli və Rəhmli olana təvəkkül et! (217)
O, səni (namaza) duranda da görür, (218)
səcdə edənlər içində hərəkət edəndə də.(219)
Həqiqətən də, O, Eşidəndir, Biləndir! (220) (Əş-Şüara; 217-220)
Başqa bir dəlil Allahın bu ayəsidir: Sən hansı bir işdə olsan, Qurandan nə oxusan, siz nə iş görsəniz, başınız ona qarışarkən Biz sizə şahid olarıq. (Yunus; 61)
Sünnədən dəlil isə məşhur Cibril hədisidir:
وَالدَّلِيلُ مِنَ السُّنَّةِ: حَدِيثُ جِبْرِيلَ الْمَشْهُورُ: عَنْ عُمَرَ بنِ الْخَطَّابِ ـ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ ـ قَالَ: بَيْنَمَا نَحْنُ جُلُوسٌ عِنْدَ النَّبِيِّ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ إِذْ طَلَعَ عَلَيْنَا رَجُلٌ، شَدِيدُ بَيَاضِ الثِّيَابِ، شَدِيدُ سَوَادِ الشَّعْرِ، لا يُرَى عَلَيْهِ أَثَرُ السَّفَرِ، وَلا يَعْرِفُهُ مِنَّا أَحَدٌ، فَجَلَسَ إِلَى النَّبِيِّ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ فَأَسْنَدَ رُكْبَتَيْهِ إِلَى رُكْبَتَيْهِ، وَوَضَعَ كَفَّيْهِ عَلَى فَخِذَيْهِ، وَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ أَخْبِرْنِي عَنِ الإِسْلامِ فَقَالَ: ( أَنْ تَشْهَدَ أَنْ لا اله إِلا اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ، وَتُقِيمَ الصَّلاةَ، وَتُؤْتِيَ الزَّكَاةَ، وَتَصُومَ رَمَضَانَ، وَتَحُجَّ الْبَيْتَ إِنْ اسْتَطَعْتَ إِلَيْهِ سَبِيلًا ). قَالَ: صَدَقْتَ. فَعَجِبْنَا لَهُ يَسْأَلُهُ وَيُصَدِّقُهُ. قَالَ: أَخْبِرْنِي عَنِ الإِيمَانِ. قَالَ:(أَنْ تُؤْمِنَ بِاللهِ، وَمَلائِكَتِهِ، وَكُتُبِهِ، وَرُسُلِهِ، وَالْيَوْمِ الآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ ). قَالَ: صَدَقْتَ. قَالَ: أَخْبِرْنِي عَنِ الإِحْسَانِ. قَالَ: ( أَنْ تَعْبُدَ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ ). قَالَ: أَخْبِرْنِي عَنِ السَّاعَةِ. قَالَ: (مَا الْمَسْؤُولُ عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنَ السَّائِلِ ). قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنْ أَمَارَاتِهَا. قَالَ: ( أَنْ تَلِدَ الأَمَةُ رَبَّتَهَا، وَأَنْ تَرَى الْحُفَاةَ الْعُرَاةَ الْعَالَةَ رِعَاءَ الشَّاءِ يَتَطَاوَلُونَ فِي الْبُنْيَانِ ). قَالَ: فَمَضَى، فَلَبِثْنَا مَلِيَّا، فَقَالَ: ( يَا عُمَرُ أَتَدْرُونَ مَنِ السَّائِلِ؟ ). قُلْنَا: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: ( هَذَا جِبْرِيلُ أَتَاكُمْ يُعَلِّمُكُمْ أَمْرَ دِينِكُم ).
Ömər bin Əl-Xattabdan (Allah ondan razı olsun) belə dediyi rəvayət olunur: “ Bir gün Rasulullahın (Allahın salamı onun üzərinə olsun) yanında oturmuşduq. Düm ağ paltarlı, qara şəvə saçlı, səfərdən gələnə oxşamayan və bizdən heç kimin tanımadığı bir kişi gəldi. Rasulullahın (Allahın salamı onun üzərinə olsun) yanında oturdu. Dizlərini onun dizlərinə dayadı, əllərini də dizinin üstünə qoyub dedi : Ey Muhamməd! Mənə İslam haqda xəbər ver. Rasulullah (Allahın salamı onun üzərinə olsun) dedi: İslam, Allahdan başqa ibadətə və itaətə layiq ilah olmadığına və Muhammədin Onun rəsulu olduğuna şəhadət gətirməyin, namaz qılmağın, zəkat verməyin, ramazan orucunu tutmağın və imkan daxilində Allahın evini Həcc etməyindir.
-Doğru söylədin!- dedi.
Biz onun həm sual verib, həm də cavabı təsdiqləməsinə təəccüb etdik.
Yenə soruşdu: Mənə iman haqda xəbər ver. Rasulullah (Allahın salamı onun üzərinə olsun) buyurdu: İman, Allaha, mələklərinə, kitablarına, peğəmbərlərinə, axirət gününə və qədərə- xeyrinə də, şərrinə də iman etməyindir.
-Doğru söylədin!-dedi.
Yenə soruşdu: Mənə Ehsan haqda xəbər ver. (Rasulullah (Allahın salamı onun üzərinə olsun)) buyurdu: Allaha Onu görürsənmiş kimi ibadət etməyindir. Sən Onu görməsən də, O səni görür.
 Mənə Qiyamət saatı haqda xəbər ver-dedi. (Rasulullah (Allahın salamı onun üzərinə olsun)) cavab verdi: Bu barədə soruşulan şəxs sualı verəndən daha artıq bilmir.
O zaman, mənə onun əlamətləri haqda xəbər ver-dedi. (Rasulullah (Allahın salamı onun üzərinə olsun)) dedi: Cariyənin öz sahibini doğması və ayaqyalın, çılpaq, tüfeyli qoyun çobanlarının hündür bina yarışına girdiklərini görməyin. Sonra çıxıb getdi. Bir müddət dayandıq.Daha sonra Rasulullah (Allahın salamı onun üzərinə olsun) mənə dedi:
Ey Ömər, sual verənin kim olduğunu bilirsənmi?
-“Allah və rəsulu daha yaxşı bilir” - dedik. Rasulullah (Allahın salamı onun üzərinə olsun) dedi: O, Cibril idi, sizə dininizi öyrətməyə gəlmişdi. (Muslim rəvayət edib)

[Ahlul-Quran]

بسم الله الرحمن الرحيم
Öyrənəcəyimiz bu Üsulus Sələsə mətni Muhəmməd bin AbdulVahhabın əsərlərindən biridir. Üsulus Sələsə müsəlmanlar üçün faydalı və ən vacib, ən əsas, ən mühüm mətnlərdən biridir. Hər bir müsəlmanın onu bilməsinə ehtiyacı vardır. Hər bir müsəlman Üsulus Sələsəni öyrənməli və onu həyatında tətbiq etməlidir. Çünki müsəlmanın dünya və axirət səadəti bu 3 əsasdan asılıdır. Dinimiz İslam bu 3 əsas üzərində qurulmuşdur. Peyğəmbərimiz (salləllahu aləyhi və səlləm)  demişdir:
ذاقَ طَعْمَ الإيمانِ مَن رَضِيَ باللَّهِ رَبًّا، وبالإسْلامِ دِينًا، وبِمُحَمَّدٍ رَسولً
Kim Rəbb olaraq Allahdan,din olaraq İslamdan və rəsul olaraq da Muhəmməddən(salləllahu aləyhi və səlləm)razı qalarsa,imanı dadmış olar. (Səhih Muslim;34) Buradakı Rəbb olaraq Allahdan, din olaraq İslamdan və rəsul olaraq da Muhəmməddən (salləllahu aləyhi və səlləm)- bu üçündən  razı olmaq 3 əsas deməkdir. Biz bu duanı: رضيت بالله ربًا، وبالإسلام دينًا، وبمحمد رسولًا-hər gün 5 dəfə azan verilərkən şəhadətlərdə müəzzin "Rəsullah"sözünü deyəndə oxuyuruq.Yəni Rəbb olaraq Allahdan,din olaraq İslamdan və rəsul olaraq Muhəmməddən (saalləllahu aləyhi və səllə) razı qaldıq. Bundan əlavə biz səhər və axşam zikrlərində, yəni hər gün sübh namazından sonra günəş çıxana qədər və məğrib namazından 1 saat əvvəl yəni, günəşin batmasına 1 saat qalmışa qədər, bu duanı deyirik. Bu duanın gün ərzində bu qədər təkrarlanmasının səbəbi odur ki,o bizim dinimiz, həyatımız və axirətimiz üçün ən əsas olan şeyləri əhatə edir. Yəni, bu 3 əsasın gün ərzində bu qədər təkrarlanmasının səbəbi, bu 3 inancdan razı qalmağımızın, bizim həyatımız və təbii ki,  ölümdən sonra da bizə lazım olan ən əsas şey olmasıdır.
Muhəmməd (salləllahu aləyhi və səllə) demişdir: "Meyidi qəbirə qoyduqdan sonra, yəni basdırdıqdan sonra iki mələk gələr və insanın yanında oturub soruşar: ﻣﻥ ﺭﺑﻙ؟ ﻣﺎ ﺩﻳﻧﻙ؟ ﻣﻥ ﻧﺑﻳﻙ؟ -Rəbbin kimdir? Dinin nədir? Peyğəmbərin kimdir? " Buna görə də,  3 əsas bizim üçün bu qədər böyük əhəmiyyətlidir.  Çünki insan qəbrə girərkən ondan həmin bu 3 əsas soruşulacaqdır: Sənin Rəbbin kimdir? Dinin nədir? Peyğəmbərin kimdir? Dünyada bu 3 əsasa əməl etməliyik ki,qəbir sorğu-sualında da bunlara cavab verə bilək. Deməli,  insan qəbrə qoyularkən ilk soruşulan şey həmin bu 3 əsasdır. Bu səbəbə görə də, müəllif Muhəmməd bin AbdulVahhab bu 3 əsası bir əsər kimi formalaşdırıb və bütün kitabı bu 3 əsasa həsr edib. Əvvəllər insanlar bu 3 əsasa çox diqqət edirdilər, onu öyrənməyə həris idilər. Muhəmməd bin AbdulVahhab 3 əsası bizim əlimizdə olan bu qısa mətndə cəmləşdirib ki, hər bir insan-ən balaca uşaqdan tutmuş, ən yaşlı insana qədər- öyrənməyi rahat olsun. Bu əsəri yazıldıqdan sonra məscidlərdə, mədrəsələrdə, alimlərin yanında tədris olunmağa başlanıldı. Hətta o dövrdə bəzi müəllimlər bu əsərə din deyirdilər. Deyirdilər ki,dini oxu! Çünki dinin əsasıdır. Dinin üzərində qurulduğu 3 əsasdır. Məsələn, "Ey filankəs! Dini oxu!-deyirdilər. Çünki dinimiz elə bu 3 əsasdan ibarətdir. Allaha (Subhənəhu və Təalə) həmd olsun ki, bizi bu kitabı öyrənməyə, bu kitabı başa düşməyə müvəffəq  edib və buna görə də, Allaha (Subhənəhu və Təalə) şükr edib əsərin şərhinə başlayırıq.

İlk söz "Bismilləhir Rahmənir Rahim"dir və ümumiyyətlə Allah (Subhənəhu və Təalə) surələri "Bismilləhir Rahmənir Rahim"-lə başlayıb, bundan əlavə də bütün peyğəmbərlər öz risalələrini, məktublarını, yazılarını "Bismilləhir Rahmənir Rahim"-lə başlayıblar. Necə ki,Muhəmməd (salləllahu aləyhi və səlləm) hansısa bir insana nə isə yazanda, onu, "Rahmən və Rahim olan Allahın adı ilə" başlayırdı. Həmçinin digər peyğəmbərlərdə. Qurani-Kərimdə deyilir:
إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
O (məktub) Süleymandandır və (onda deyilir:) “Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə! (Ən-Nəml;30)

Bu ayət da ona dəlalət edir ki, təkcə peyğəmbərimiz (salləllahu aleyhi və səlləm) deyil,bütün peyğəmbərlər öz yazılarını Allahın adı ilə başlayırdılar və xeyirli bir işə "Bismilləh"-lə başlamaq sünnədir,sələflərin yoludur.Eləcə də bu əsər Allahın adı ilə başlayıb. Çünki ən xeyirli işlərdən biridir və alimlər həmişə öz əsərlərini Ər-Rahmən və Ər-Rahim olan Allahın adı ilə başlayıblar.
اعْلمْ رَحِمَكَ اللهُ أَنَّهُ يَجِبُ عَلَيْنَا تَعَلُّمُ أَرْبَع مَسَائِلَ
Allah sənə rəhm etsin bil ki,bizim üzərimizdə öyrənilməsi vacib olan 4 məslə vardır. Bu əsərin "اعلم" - "bil ki" sözü ilə başlamasınında çox əhəmiyyətli bir səbəbi var. Allah (Subhənəhu və Təalə) Qurani-Kərimdə 30-a yaxın ayəni bu feillə başlayıb$ فاعلم، اعلموا və s. feilləri ilə müraciətlərə başlayıb. Həmin bu 30-a yaxın ayət ən əzəmətli ayətlərdir. Məsələn:
فَٱعْلَمْ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّ
Bil ki,həqiqətən Allahdan başqa ibadətə layiq məbud yoxdur. (Muhamməd;19)
Yəni ən böyük əmrlər bu "اعلم" feili ilə başlayır. Bunun səbəbi isə həmin bu əzəmətli əmrləri qeyd etməmişdən əvvəl Allah (Subhənəhu və Təalə) qulunun fikrini cəmləşdirmək istəyidir. Yəni ki, qul fikrini cəmləşdirsin ki,bu feildən sonra ona ən böyük əmrlər gələcəkdir. Bu səbəbdən, müəllif də, həmin bu əsərini "اعلم" feili ilə başlayıb. Çünki bu "اعلم"-dən sonra çox mühüm məsələləri zikr edəcək. İkinci sözü isə "رحمك الله"-"RahiməkAllah"-dır. RahiməkAllah-yəni, "Allah (Subhanəhu və Təalə) sənə rəhm etsin" deməkdir. Nəyə görə "RahiməkAllah" deyir?- Əvvəla, bu nəsihətin əlamətidir və nəsihət edənlər kiməsə nə isə nəsihət edəndə, onun yaxşılığını istədikləri üçün Allahın (Subhənəhu və Təalə) onlara rəhm edib, xeyirlərə nail etməsini istədikləri üçün "RahiməkAllah"-yəni dua ilə başlayardılar. Yəni nəsihət edənlərin xüsusiyyəti, sözlərini demədən əvvəl səmimi bir dua etmələridir. Ümumiyyətlə, "رحمك الله" iki mənada işlənir: "غفر الله لك" və " رحمك الله". "ĞafərAllahu lək" "-Yəni Allah sənin keçmişdə olan bütün günahlarını bağışlasın."RahiməkAllah" isə Allahdan (Subhənəhu və Təalə) sənin üçün rəhmət, hidayət,doğru yol,doğru söz və saleh əməllərə müvəffəq olmağını istəyirəm" -deməkdir. Yəni bu insan bir insana "iələm RahiməkAllah" deyirsə həmin bu müəllif nəzərdə tutur ki,"Bil, ey Allah (Subhənəhu və Təalə) sənin günahlarını bağışlasın və səni ən xeyirli,ən üstün xeyirlərə müvəffəq etsin"."Bil ki".......-yəni öz əsərini bu formada başlamışdır.

[Ahlul-Quran]

*الأَصْلُ الثَّالِثُ*

3-cü əsas
مَعْرِفَةُ نَبِيِّكُمْ مُحَمَّدٍ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Peyğəmbəriniz Muhammədi (Allahın salamı və xeyir-duası onun üzərinə olsun) tanımaq
وَهُوَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ بْنِ هَاشِمٍ، وَهَاشِمٌ مِنْ قُرَيْشٍ، وَقُرَيْشٌ مِنَ الْعَرَبِ، وَالْعَرَبُ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْخَلِيلِ عَلَيْهِ وَعَلَى نَبِيِّنَا أَفْضَلُ الصَّلاةِ وَالسَّلامِ، وَلَهُ مِنَ الِعُمُرِ ثَلاثٌ وَسِتُّونَ سَنَةً، مِنْهَا أَرْبَعُونَ قَبْلَ النُّبُوَّةِ، وَثَلاثٌ وَعِشْرُون َنَبِيًّا رَسُولًا. نُبِّئَ بـ( اقْرَأ )، وَأُرْسِلَ بـ ( الْمُدَّثِّرْ )، وَبَلَدُهُ مَكَّةُ وَهاجر إلَى المَدِينة.
O, Haşim oğlu Abdulmuttalibin oğlu Abdullahın  oğlu Muhamməddir. Haşim Qureyşdəndir, Qureyş isə Ərəblərdəndir. Ərəblər isə İbrahim Xəlilin oğlu İsmayılın nəslindəndir. İbrahimə də, bizim peyğəmbərimizə də ən üstün xeyir-dua və salam olsun. 40 il peyğəmbərlikdən əvvəl, 23 il peyğəmbər olmaqla, cəmi 63 il yaşayıb, Vətəni məkkədir. Mədinəyə hicrət edib
بَعَثَهُ اللهُ بِالنِّذَارَةِ عَنِ الشِّرْكِ، وَبالَدْعُوة إِلَى التَّوْحِيدِ، وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ * قُمْ فَأَنذِرْ * وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ * وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ * وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ * وَلاَ تَمْنُن تَسْتَكْثِرُ * وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ )[المدثر: 1ـ7]. وَمَعْنَى: ( قُمْ فَأَنذِرْ ): يُنْذِرُ عَنِ الشِّرْكِ، وَيَدْعُو إِلَى التَّوْحِيدِ. ( وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ ) : أَيْ: عَظِّمْهُ بِالتَّوْحِيدِ. ( وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ ): أَيْ: طَهِّرْ أَعْمَالَكَ عَنِ الشِّرْكِ. ( وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ ): الرُّجْزَ: الأَصْنَامُ، وَهَجْرُهَا: تَرْكُهَا، وَالْبَرَاءَةُ مِنْهَا وَأَهْلُهَا، أَخَذَ عَلَى هَذَا عَشْرَ سِنِينَ يَدْعُو إِلَى التَّوْحِيدِ، وَبَعْدَ الْعَشْرِ عُرِجَ بِهِ إِلَى السَّمَاءِ، وَفُرِضَتْ عَلَيْهِ الصَّلَواتُ الْخَمْسُ، وَصَلَّى فِي مَكَّةَ ثَلاثَ سِنِينَ، وَبَعْدَهَا أُمِرَ بالْهِجْرَةِ إِلَى الْمَدِينَةِ، وَالْهِجْرَةُ الانْتِقَالُ مِنْ بَلَدِ الشِّرْكِ إِلَى بَلَدِ الإِسْلامِ.
وَالْهِجْرَةُ فَرِيضَةٌ عَلَى هَذِهِ الأُمَّةِ مِنْ بَلَدِ الشِّرْكِ إِلَى بلد الإِسْلامِ، وَهِيَ بَاقِيَةٌ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ، وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمْ قَالُواْ كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأَرْضِ قَالْوَاْ أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُواْ فِيهَا فَأُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَآءتْ مَصِيرًا * إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَآء وَالْوِلْدَانِ لاَ يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلاَ يَهْتَدُونَ سَبِيلًا * فَأُوْلَئِكَ عَسَى اللّهُ أَن يَعْفُوَ عَنْهُمْ وَكَانَ اللّهُ عَفُوًّا غَفُورًا )[النساء: 97ـ99]. وَقَوْلُهُ تَعَالَى: ( يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ )[العنكبوت: 56].
قَالَ الْبُغَوِيُّ ـ رَحِمَهُ اللهُ ـ:نزلت هَذِهِ الآيَةُ فِي المُسْلِمِينَ الَّذِينَ بِمَكَّةَ ولَمْ يُهَاجِرُوا، نَادَاهُمُ اللهُ بِاسْمِ الإِيمَانِ.
وَالدَّلِيلُ عَلَى الْهِجْرَةِ مِنَ السُّنَّةِ: قَوْلُهُ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ : (لا تَنْقَطِعُ الْهِجْرَةُ حَتَّى تَنْقَطِعَ التَّوْبَةُ، وَلا تَنْقَطِعُ التَّوْبَةُ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا).
فَلَمَّا اسْتَقَرَّ فِي الْمَدِينَةِ أُمِرَ بِبَقِيَّةِ شَرَائِعِ الإِسْلامِ، مِثلِ: الزَّكَاةِ، وَالصَّوْمِ، وَالْحَجِّ، وَالأَذَانِ، وَالْجِهَادِ، وَالأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَغَيْرِ ذَلِكَ مِنْ شَرَائِعِ الإِسْلامِ، أَخَذَ عَلَى هَذَا عَشْرَ سِنِينَ، وَتُوُفِّيَ ـ صَلواتُ اللهِ وَسَلامُهُ عَلَيْهِ ـ وَدِينُهُ بَاقٍ. وَهَذَا دِينُهُ، لا خَيْرَ إِلا دَلَّ الأُمَّةَ عَلَيْهِ، وَلا شَرَّ إِلا حَذَّرَهَا مِنْهُ، وَالْخَيْرُ الَّذِي دَلَّهَا عَلَيْهِ التَّوْحِيدُ، وَجَمِيعُ مَا يُحِبُّهُ اللهُ وَيَرْضَاهُ، وَالشَّرُ الَّذِي حَذَّرَهَا مِنْهُ الشِّرْكُ، وَجَمِيعُ مَا يَكْرَهُ اللهُ وَيَأْبَاهُ. بَعَثَهُ اللهُ إِلَى النَّاسِ كَافَّةً، وَافْتَرَضَ طَاعَتَهُ عَلَى جَمِيعِ الثَّقَلَيْنِ الْجِنِّ وَالإِنْسِ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا )[الأعراف: 158]. وَكَمَّلَ اللهُ بِهِ الدِّينَ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا )[المائدة: 3]. وَالدَّلِيلُ عَلَى مَوْتِهِ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّكَ مَيِّتٌ وَإِنَّهُم مَّيِّتُونَ * ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عِندَ رَبِّكُمْ تَخْتَصِمُونَ )[الزمر: 30، 31].
وَالنَّاسُ إِذَا مَاتُواْ يُبْعَثُونَ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُكُمْ تَارَةً أُخْرَى )[طه: 55]. وقَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَاللَّهُ أَنبَتَكُم مِّنَ الأَرْضِ نَبَاتًا * ثُمَّ يُعِيدُكُمْ فِيهَا وَيُخْرِجُكُمْ إِخْرَاجًا )[نوح: 17، 18]. وَبَعْدَ الْبَعْثِ مُحَاسَبُونَ وَمَجْزِيُّونَ بِأَعْمَالِهِمْ، وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَاؤُوا بِمَا عَمِلُوا وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى )[النجم: 31].
وَمَنْ كَذَّبَ بِالْبَعْثِ كَفَرَ، وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( زَعَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَن لَّن يُبْعَثُوا قُلْ بَلَى وَرَبِّي لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ )[التغابن: 7].
وَأَرْسَلَ اللهُ جَمِيعَ الرُّسُلِ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( رُّسُلًا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ )[النساء: 165].
وَأَّولُهُمْ نُوحٌ عَلَيْهِ السَّلامُ، وَآخِرُهُمْ مُحَمَّدٌ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ وَهُوَ خَاتَمُ النَّبِيِّينَ؛ وَالدَّلِيلُ عَلَى أَنَّ أَوَّلَهُمْ نُوحٌ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ )[النساء: 165].
وَكُلُّ أُمَّةٍ بَعَثَ اللهُ إِلَيْهِا رَسُولًا مِنْ نُوحٍ إِلَى مُحَمَّدٍ ـ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ يَأْمُرُهُمْ بِعِبَادَةِ اللهِ وَحْدَهُ، وَيَنْهَاهُمْ عَنْ عِبَادَةِ الطَّاغُوتِ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: ( وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ ) [النحل: 36]. وَافْتَرَضَ اللهُ عَلَى جَمِيعِ الْعِبَادِ الْكُفْرَ بِالطَّاغُوتِ وَالإِيمَانَ بِاللهِ.
قَالَ ابْنُ الْقَيِّمِ ـ رَحِمَهُ اللهُ تَعَالَى: مَعْنَى الطَّاغُوتِ مَا تَجَاوَزَ بِهِ الْعَبْدُ حَدَّهُ مِنْ مَعْبُودٍ أَوْ مَتْبُوعٍ أَوْ مُطَاعٍ. وَالطَّوَاغِيتُ كَثِيرُونَ وَرُؤُوسُهُمْ خَمْسَةٌ: إِبْلِيسُ لَعَنَهُ اللهُ، وَمَنْ عُبِدَ وَهُوَ رَاضٍ، وَمَنْ دَعَا النَّاسَ إِلَى عِبَادَةِ نَفْسِهِ، وَمَنْ ادَّعَى شَيْئًا مِنْ عِلْمِ الْغَيْبِ، وَمَنْ حَكَمَ بِغَيْرِ مَا أَنْزَلَ اللهُ؛ وَالدَّلِيلُ قَوْلُهُ تَعَالَى: (لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) [البقرة: 256]. وَهَذَا هُوَ مَعْنَى لا اله إِلا اللهُ، وَفِي الْحَدِيثِ: ( رَأْسُ الأَمْرِ الإِسْلامِ، وَعَمُودُهُ الصَّلاةُ، وَذِرْوَةُ سَنَامِهِ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللهِ).
وَاللهُ أَعْلَمُ. وَصَلَّى اللهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعلى آله وَصَحْبِهِ وَسَلَّمَ
Allah ən yaxşı biləndir. Muhammədə, ailəsinə, səhabələrinə Allahın salamı və xeyir-duası olsun.